Ζιάκας

Επώνυμο οικογένειας εθνικών αγωνιστών, από την Τίστη των Γρεβενών. 1. Γερο-Ζ. (18ος αι.). Έδρασε στη δυτική Μακεδονία. Τα δημοτικά τραγούδια και η παράδοση αναφέρουν ότι ήρθε σε σύγκρουση με τους δερβεναγάδες και μάλιστα με τον Αλή πασά τον Τεπελενλή. Πήρε μέρος στο κίνημα του Ορλόφ, το 1769, και ζήτησε μάλιστα να το επεκτείνει έως την καρδιά των μακεδονικών βουνών. Δέχτηκε όμως πολύ μεγάλη δίωξη ο ίδιος, η οικογένειά του και τα ελληνικά χωριά της περιφέρειάς του. Τριάντα μέλη της οικογένειας σφαγιάστηκαν τότε από τους Τούρκους. Το πιθανότερο είναι ότι σκοτώθηκε ο γερο-Ζ. των δημοτικών τραγουδιών και τον διαδέχτηκε ο γιος του. 2. Γιος του προηγούμενου, ο οποίος τιμητικά λεγόταν επίσης γερο-Ζ. Αρχηγός της κλέφτικης οικογένειας των Ζιάκηδων, ακολούθησε την οικογενειακή παράδοση στα Γρεβενά έως το 1810. Πήρε μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις του Βλαχάβα. Δεν ακολούθησε όμως την τύχη των παλιών του συντρόφων, γιατί ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τον Αλή πασά και απέκτησε το αρματολίκι των Γρεβενών για να το παραδώσει στον γιο του. 3. Γιαννούλας (; – 1827). Γιος του προηγούμενου, ο οποίος ανέλαβε την αρχηγία του πατρικού σώματος σε ηλικία δεκαέξι ετών. Ήταν σχετικά μορφωμένος και γνώριζε αρκετά καλά ιταλικά. Ο Ζ. κατόρθωσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Αλή πασά, γεγονός που δεν τον εμπόδισε να μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία και να εργαστεί αποτελεσματικά για την προπαρασκευή της εξέγερσης των κατοίκων της δυτικής Μακεδονίας. Προδόθηκε από Τούρκους, αλλά τελικά κατόρθωσε να διασωθεί. Όμως σκοτώθηκαν πολλά μέλη της οικογένειάς του στα Γρεβενά και στην Ανασελίτσα. Αργότερα, κατάφερε να κερδίσει τη συμπάθεια του Χουρσίτ πασά, γιατί τον βοήθησε στον πόλεμο εναντίον του Αλή πασά, και να του αποδοθεί και πάλι το αρματολίκι του. Εξάλλου, γι’ αυτό αρνήθηκε την πρόσκληση των Μεσολογγιτών, το 1823, να κατεβεί στην πόλη τους και να αγωνιστεί για την ανεξαρτησία. Παρ’ όλα αυτά, έστειλε στην πόλη πολλούς επίλεκτους Μακεδόνες μαχητές. Η κυβέρνηση του Κουντουριώτη, θέλοντας να τον προσελκύσει, επειδή αναμενόταν η επιδρομή του Ιμπραήμ, του έστειλε το 1825 το δίπλωμα του χιλίαρχου. Πάλι όμως δεν τον έπεισε, γιατί στο μεταξύ φαίνεται ότι είχε αποκτήσει και το αρματολίκι των Ζαγοροχωρίων της Ηπείρου, τα οποία επιθυμούσε από το 1824, σύμφωνα με τα δημοτικά τραγούδια. Η τύχη όμως δεν τον ευνόησε έως το τέλος. Ο Κιουταχής, νικητής ήδη στην Αθήνα, θέλοντας να καταπνίξει κάθε ελληνική αντίσταση, καταδίωξε ακόμα και όσους συνεργάστηκαν με τους κατακτητές. Έτσι, με εντολή του, ο Ζ. αποκεφαλίστηκε και το κεφάλι του εστάλη στον Κιουταχή, που βρισκόταν τότε στη Λαμία. Εκείνος με τη σειρά του διέταξε να το εκθέσουν για αρκετές ημέρες στην αγορά της πόλης. 4. Θεόδωρος (; – 1854). Αδελφός του Γιαννούλα (βλ. 3.). Εκδικήθηκε τους δολοφόνους του αδελφού του, τρομοκρατώντας τους Τούρκους. Το κρησφύγετό του βρισκόταν στην Πίνδο. Το 1854 πήρε μέρος σε αντάρτικο κίνημα με τον Χατζηπέτρο. Αποκλείστηκε όμως στο Μεγάλο Σπήλαιο των Γρεβενών, όπου βρήκε ηρωικό θάνατο. Τη δράση του ύμνησε η λαϊκή μούσα.